Odkryj historię Świętokrzyskiej Kolejki Wąskotorowej „Ciuchcia Ponidzie”

Jedną z bardziej fascynujących historii z czasów I wojny światowej jest opowieść o powstaniu Kolei Jędrzejowskiej. Pierwotnie miała ona charakter linii frontowych, określanych jako Rollbahn, które były budowane przez C.K. Armię od końca 1914 roku. Austria, w lutym 1915 roku, rozpoczęła budowę pierwszego odcinka wąskotorowej linii polowej od Jędrzejowa aż do obecnych Motkowic. Prace nad tymczasowymi mostami na Nidzie zakończyły się w maju 1915 roku, a mosty te przetrwały do dziś jako świadectwo tamtych czasów. Po wycofaniu się wojsk austriacko-rosyjskich z okolic rzeki Nidy, budowa linii była kontynuowana w kierunku Hajdaszka, Sędziejowic i Chmielnika i dalej przez Raków Opatowski do Bogorii. Łącznie sieć kolejowa rozciągnęła się na 86 km, a w międzyczasie powstały równoległe odcinki Miechów – Węchadłów – Działoszyce oraz Kocmyrzów – Posądza.

Rozwój infrastruktury kolejowej

W 1917 roku kolejki na trasach Kije – Pińczów – Michałów – Koniecmosty – Opatowiec oraz Staszów – Rytwiany – Pacanów – Szczucin były już w pełni operacyjne. W 1924 roku starostwo pińczowskie zakończyło budowę odcinka z Pińczowa do Hajdaszka, który połączył się z istniejącą trasą jędrzejowską. Zarząd Pińczowskiej Kolei Wąskotorowej podjął się także budowy odcinka z Pińczowa przez Wiślicę do Kazimierzy Wielkiej. Głównym celem tych linii było przewożenie płodów rolnych, buraków, wysłodków, cukru, węgla, gipsu, drewna oraz obsługa młynów, tartaków, gorzelni, kamieniołomów i cegielni. Nie mniej istotny był transport pasażerski, który obsługiwał mieszkańców regionu pozbawionego dróg bitych.

Znaczenie kolei podczas okupacji

Podczas niemieckiej okupacji znaczenie przewozów pasażerskich wzrosło znacząco. Kolejki były używane przez organizacje podziemne działające na terenie Kielecczyzny, co było możliwe dzięki współpracy z polskim personelem obsługującym linię. Na przełomie lat 1950/1951 rozpoczęto proces poszerzania torów z 600 mm na 750 mm. Rok 1951 przyniósł wprowadzenie nowych parowozów Px48 i Px49 produkowanych w Chrzanowie. Lata 60. i 70. XX wieku to czas wdrażania lokomotyw spalinowych z serii Lxd2 oraz transporterów umożliwiających przewóz wagonów normalnotorowych.

Zmiany transportowe i turystyczne

Rok 1966 był szczytowym momentem dla przewozów pasażerskich i towarowych, po czym nastąpił ich systematyczny spadek. Stopniowo zawieszano kursy pociągów pasażerskich i ograniczano ruch towarowy, aż w końcu 1 lutego 1993 roku działalność kolejowa została zawieszona. Rosnące zainteresowanie turystów doprowadziło jednak do uruchomienia specjalnego wąskotorowego pociągu turystycznego „Ciuchcia Express Ponidzie” na skróconej trasie Jędrzejów – Wiślica, która po powodzi z 1997 roku została skrócona do Pińczowa.

Nowa era dla Kolei Jędrzejowskiej

W wyniku restrukturyzacji PKP w 2001 roku zawieszono kursowanie wszystkich kolejek w Polsce. Jednak już w 2002 roku, dzięki staraniom lokalnych samorządów, udało się reaktywować ruch kolejowy. W 2007 roku przywrócono połączenie do Stawian Pińczowskich, a w 2008 roku pierwszy pociąg dotarł do stacji Sędziejowice, otwierając nowy rozdział w historii Kolei Jędrzejowskiej.

Źródło: Świętokrzyska Kolejka Wąskotorowa „Ciuchcia Ponidzie”